امنیت اینترنت اشیاء

اینترنت اشیا‌ء (اینترنت چیزها) یکی از سودآورترین بسترهای ایجاد کسب‌وکارهای اینترنتی است.

ارتباطی که در آینده نزدیک اکثر ایده‌های مبتنی بر فناوری اطلاعات را تحت تاثیر قرار خواهد داد. اینترنت اشیا‌ء یا Internet of Things که به اختصار (IOT) شناخته می‌‌شود همه لوازم و مصنوعات را به اینترنت یا به همدیگر متصل می‌کند. شاید تلفن‌ها و تلوزیون‌های هوشمند ابتدای این راه باشند اما وسایل دیگری مثل اتومبیل، لوازم آشپزخانه یا بخش‌های یک منزل مسکونی و در نهایت همه چیز می‌تواند به کمک این فناوری به اینترنت متصل شود. پس در آینده نزدیک لوازم متصل به اینترنت برای تأمین داده‌ها کاملا به انسان وابسته نیست و این یعنی خلق هزاران فرصت کوچک و بزرگ برای کسب‌وکار.

بنابر پیش بینی گارتنر(شرکت پژوهشی و مشاوره‌ای آمریکایی) حدود ۸/۲۰ میلیارد دستگاه روی اینترنت چیزها تا سال ۲۰۲۰ وجود خواهد داشت.

اینترنت چیزها گام بعدی انقلاب اطلاعات است و به اتصال همه چیز از جمله وسایل حمل و نقل شهری و دستگاه‌های پزشکی و لوازم خانگی به اینترنت اشاره کرد.

اینترنت اشیا‌ء به فناوری گفته می‌شود که همه چیز را به اینترنت یا به یکدیگر متصل می‌کند، مثلا گلدان روی میز شما به کمک این فناوری قادر خواهد بود کم آب شدن خاک گلدان را برای شما پیامک کند! شاید الان فکر کنید که چنین موضوعاتی به این زودی‌ها نمی‌تواند منبع یک کسب وکار اینترنتی در ایران باشد یا تصور می‌کنید که برای چنین ساختارهای نیاز به سرمایه‌گذاری یا دانش فنی خیلی زیادی است! باید بگویم که اینطور نیست. ایده‌های جالب و کاربری زیادی در کشور ما در حال شکل‌گیری پیرامون کسب‌وکارهای مبتنی بر اینترنت اشیا‌ء است که به تدریج به شما معرفی می‌کنیم.

مرکز تحقیقات مخابرات ایران (پژوهشگاه ارتباطات و فناوری اطلاعات) پروژه‌هایی را برای بررسی پیاده‌سازی فناوری اینترنت چیزها در ایران انجام داده‌است. یکی از این پروژه‌ها با عنوان «تدوین کسب و کار اینترنت اشیا در کشور» (از تاریخ ۱۰ دی ۱۳۹۳ تا ۱۰ خرداد ۱۳۹۴)، انجام شده‌است. در این پروژه بر اساس تجربیات علمی و عملیاتی کشورهای مختلف در حوزه‌های حاکمیت کسب و کار، کاربردها و فناوری‌ها مطالعات اولیه صورت گرفت و نقشه راه ایران با هدف استفاده ایران از فناوری‌های نوین نظیر اینترنت چیزها برای افزایش رفاه اقتصادی، کیفیت زندگی و حفاظت از محیط زیست برای رسیدن به چشم‌انداز اقتصادی ۱۴۰۴ تعیین شد.

اینترنت اشیا‌ء نوع خاص و شخصی از ارتباط را در اختیار کاربران قرار می‌دهد. مثلا با استفاده از Gps هر کسی می‌تواند محل دقیق اتومبیل یا حیوان خانگی خود را بر روی تلفن همراه خود ببیند. این فناوری در حال حاضر تجاری شده است اما نمونه‌های بی‌شمار دیگری را می‌توان نام برد که نیاز آن وجود دارد و منتظر خلق ایده‌ای قابل اجرا هستند.

مرز بین صنایع مختلف به کمترین حد خود خواهد رسید. از پس چراغهای راهنمایی رانندگی فقط نقش زمانبندی ترافیک را عهده نخواهند داشت، بلکه به سادگی از به شما خلوت‌ترین مسیر را در هنگام رانندگی نشان خواهند داد. حتی در مسافرت و دورترین نقطه خواهید توانست نشانه‌های بیماری یا علائم حیاتی بیمار را برای پزشک معالج خودتان ارسال کنید یا از داخل سوپرمارکت، موجودی یخچال‌فریزر منزلتان را چک کنید.

ابزارهای اندازه‌گیری هوشمند همه‌جا و همه‌چیز را کنترل خواهند کرد. صرف نظر از نوع مکان یا زمان، می‌توان رطوبت، فشار، دما یا هرچیز دیگر را اندازه‌گیری کرد. اینترنت اشیا‌ء بخش زیادی از مسئولیت زندگی ماشینی را به عهده خواهد گرفت و مردم بابت این سهولت از آن استقبال خواهند کرد. برای نمونه حتی در حین مسافرت می‌توانید از خاموش بودن یا عملکرد صحیح وسایل برقی و گازسوز منزل مطلع باشید.

فناوری استخراج و تحلیل داده‌ها به‌صورت هوشمند و بدون دخالت مستقیم نیروی انسانی امروزه از فرودگاهها و خیابان‌ها به درون زندگی و کسب‌وکار مردم وارد شده است. حتی یک فروشگاه کوچک هم می‌‌تواند با کمک این فناوری میزان ورود و خروج مشتریان و رفتار آنها را نسبت به کالاهای متعدد خود ارزیابی کنند. تمام این داده‌ها اگر قرار باشد به صورت دستی استخراج و تحلیل شود هزنیه آن از سود حاصل شده بیشتر خواهد شد.

این کسب‌وکارها بر پایه‌ ایده‌های نرم‌افزاری و سخت‌افزاری به صورت تولید محصول یا خدمات خواهد بود. بسته به نوع ایده می‌توان از بسترهای سخت‌افزاری موجود کمک گرفت یا بستری را طراحی و ایجاد کرد. اگرچه ارتباط شرط اصلی این فرایند است اما الزاما همه ایده‌ها نیاز به خلق ساختار اختصاصی نیستند. مثلا یک برنامه هوشمند که بتواند با ارزیابی نوعی از تصاویر وارد شده تحلیل‌های خاصی را ارائه کرده و بر اساس آن فرایندی را اجرا کند بخش زیادی از فرایند اجرایی خود را از طریق فناوری موجود مثل شبکه WiFi یا بلوتوث اجرایی خواهد کرد.

شتاب‌دهنده‌ها، صندوق‌های سرمایه‌گذاری و جمع‌سپاری می‌تواند مهم‌ترین منابع تأمین سرمایه نقدی و فنی برای استارتاپ‌ های متمرکز به اینترنت اشیاء باشد. شرکت‌های بزرگ فناوری با توسعه زیرساخت‌های فنی امکان فعالیت در این حوزه را برای کارآفرینان فراهم می‌کنند. شرکت‌های بزرگ به سرعت در حال حرکت تولید فناوری‌های بزرگ و قابل گسترش در این حوزه هستند و تمرکز کمتری روی تولید خدمات یا محصول خواهند داشت.

اخیراً، علی‌رغم تحقیقات صورت گرفته مرتبط با اینترنت چیزها و امنیت آن، حملات مختلفی معرفی می‌شود که فضای این مفهوم و فناوری‌های مرتبط با آن را درگیر کرده‌است. این نشان می‌دهد که فناوری به پرتگاه بسیار پیچیده‌ای نزدیک شده‌است و اقدامات متقابل اغلب صرفاً واکنشی است؛ بنابراین نیاز است اندکی به عقب بازگردیم زمانیکه این فناوری‌های مؤثر بر زندگی بشر، در حال توسعه بودند و به سمت ابعاد خوبی از فناوری تمایل داشتند و امنیت را در هر سطحی بازتعریف کنیم. اگرچه این مسائل به خاطر اجبارهای نظارتی در حال تغییر است اما با این حال تأیید مراکز دولتی به معنای امنیت نخواهد بود. مسئله امنیت در اینترنت چیزها را می‌توان مهمترین چالش توسعه این فناوری در نظر گرفت. در این رابطه استانداردهای مختلفی در حال توسعه است ولی همچنان نیازمندی‌های امنیتی اینترنت چیزها و حتی مخاطرات آن به خوبی شناسایی و تحلیل نشده‌است. با بررسی مقالات و کتاب‌هایی که در حوزه امنیت اینترنت اشیاء ارائه شده‌اند، می‌توان دریافت که امنیت باید در تمام سطوح بسته‌ها و سرویس‌ها نیز در نظر گرفته شود؛ بنابراین در تمام مراحل توسعه سیستم، ویژگی‌های امنیتی وجود خواهند داشت. به این نوع توسعه امنیت، رویکرد «دفاع در عمق» گفته می‌شود. این رویکرد، امنیت را در دل شبکه اینترنت چیزها گنجانده و به سازمان‌ها و شرکت‌ها اجازه می‌دهد تا با درگیر کردن مهاجمین به صورت لایه به لایه، زمان بیشتری برای دفاع از منابع خود داشته باشند.

منبع: بیگ والت